สถานการณ์ ‘ปัญหาขยะอาหาร’ เป็นประเด็นที่ทุกประเทศกำลังร่วมกันแก้ไข โดยการผลักดันและประยุกต์เศรษฐกิจหมุนเวียนเพื่อบริหารจัดการและบูรณาการข้อมูลการลดการสูญเสียอาหารและขยะอาหาร (Food loss and Food Waste) ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เป็นกลยุทธ์ที่ทุกภาคส่วนให้ความสำคัญ รวมถึงมหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยมี ‘Ugly Veggies Thailand’ เป็นอีกหนึ่งโครงการที่เข้ามาช่วยลดปัญหาดังกล่าว
ผศ.ดร.ชวิศ เกตุแก้ว รองคณบดีฝ่ายกลยุทธ์ วิจัยและต่างประเทศ วิทยาลัยนานาชาติ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ผู้อำนวยการโครงการ “Ugly Veggies Thailand” กล่าวถึงจุดเริ่มต้นของ “Ugly Veggies Thailand” ว่า วิทยาลัยนานาชาติฯ มีชุมชนเป้าหมาย คือ กลุ่มเกษตรกรอำเภอกระนวน จังหวัดขอนแก่น ที่ได้เข้าไปช่วยสนับสนุนด้าน Smart Farming เมื่อศึกษาไประยะหนึ่ง จึงพบว่าชุมชนมี Pain Point คือผัก Organic หรือผักอินทรีย์ที่ผลิตออกมาเมื่อคัดผักที่มีมาตรฐานตามความต้องการของตลาดประมาณ 50-70 % แล้วจะเหลืออีก 30% ที่ทิ้งไปโดยเปล่าประโยชน์
“โจทย์สำคัญที่เราต้องการขับเคลื่อน คือการสร้าง Zero Waste ในกระบวนการผลิตผักอินทรีย์ โดยไม่ได้คิดเพียงแค่ว่าจะจัดการกับขยะจากผักที่ขายไม่ได้นี้อย่างไร แต่ยังมองหาวิธีสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับสิ่งเหลือใช้เหล่านี้ด้วย เพราะปัญหาในลักษณะเดียวกันนี้เกิดขึ้นได้กับเกษตรกรในกลุ่มอื่นๆ ด้วย ซึ่งหากเราสามารถสร้างประโยชน์จากกระบวนการผลิตผักอินทรีย์ ได้ตามเป้าหมาย 100 % จะช่วยลดขยะทางการเกษตรจากครัวเรือนให้ลดลงได้ถึง 5.6 ตันต่อปี”
ทีมวิจัยมหาวิทยาลัยขอนแก่น จึงเดินหน้าทำวิจัยโดยได้รับทุนสนับสนุนจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) พัฒนา แพลตฟอร์ม “Ugly Veggies” เพื่อเป็นช่องทางให้เกษตรที่มี Certificate หรือใบรับรองของ Organic การันตีความน่าเชื่อถือ และความปลอดภัย นำ “ผักไม่สวย แต่มีคุณภาพ” ที่เหลือจากการคัดเกรดส่งซูเปอร์มาเก็ต มาโพสต์ขายหน้าแผงออนไลน์ของตนเองได้ ทั้งในเว็บไซต์ https://uglyveggies.kku.ac.th/ และ Line Official ที่ชื่อว่า “Ugly Veggies Thailand” (Line: https://kku.world/uglyveggies)
โดยแพลตฟอร์ม Ugly Veggies Thailand จะเป็นตลาดผักออนไลน์ ทั้งเกษตรกรที่ต้องการขายผัก รวมทั้งลูกค้าที่ชื่นชอบผักออร์แกนิกส์สามารถหาซื้อผักคุณภาพดี ราคาประหยัด และเต็มไปด้วยคุณภาพไม่ต่างจากที่ขายในห้าง เพียงแต่อาจจะมีรูปร่างไม่สวยงาม เพราะกระบวนการปลูกตามธรรมชาติ ที่ไม่ได้ใช้สารเคมี อาจทำให้มีแมลงมากัดกินไป หรือขนาดไม่ได้ตามเกณฑ์บ้าง โดยมีผลิตภัณฑ์ท้ังผักออร์แกนิคคุณภาพสูง, ผลไม้ และสินค้านวัตกรรมจากผักที่ถูกทิ้ง เช่น ผลิตภัณฑ์ไฟเบอร์ Jelly Joy ทำจากผักออร์แกนิคเสริมโพรไบโอติกและพรีไบโอติก ผ่านการทดลองกับกลุ่มตัวอย่างเรียบร้อย สามารถเคี้ยวทานได้ เหมาะกับคนที่มีปัญหาเรื่องระบบขับถ่าย และจะมีผลิตภัณฑ์อื่นๆ ตามมาอีกหลายอย่าง หรือลูกค้าสามารถเลือกร้านค้าเพื่อเข้าไปเลือกชมสินค้าได้ พร้อมสื่อสารกับผู้ค้าโดยตรง
“วิทยาลัยนานาชาติฯ บริหารจัดการดูแลกระบวนการในแพลตฟอร์มทั้งหมด ตั้งแต่การพัฒนา ออกแบบ ดูแลระบบหลังบ้าน หน้าบ้าน เพื่อสร้างประสบการณ์ที่ดีให้กับลูกค้าที่เข้ามาใช้บริการ และสามารถซื้อสินค้าต่างๆ ได้โดยง่ายและสะดวก รวมทั้งอาจมีการช่วยจัดโปรโมชั่นต่าง ๆ เพื่อช่วยกระตุ้นการซื้อขายบนแพลตฟอร์ม โดยเกษตรกรแต่ละรายสามารถเปิดร้าน เพื่อโพสต์ขาย และจัดส่งให้ลูกค้าได้ด้วยตัวเอง”
ทั้งนี้ Ugly Veggies กำลังดำเนินการปรับเข้าสู่การเป็น Start Up ในส่วนของรายได้ที่เกิดขึ้นจากแพลตฟอร์มหรือค่า GP (Gross Profit) มีการคิดจากรายได้รวมของเกษตรกรแล้วหักค่าขนส่ง โดยเขียนโปรแกรมคำนวณไว้ในแพลตฟอร์มเรียบร้อยแล้วเหมือนกับระบบ Delivery ทั่วไป
จากการศึกษาและวิจัยพฤติกรรมผู้บริโภคพบว่า ลูกค้าส่วนใหญ่เป็นกลุ่มรักสุขภาพ และกลุ่มวัยกลางคนที่ทำอาหารเอง ซึ่งเป็นคุณแม่ที่ต้องการทำอาหารปลอดสารเคมีให้ลูก รวมถึงต้องการนำผักออร์แกนิคมาทำอาหารเพื่อดูแลผู้สูงอายุในบ้าน ซึ่งข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้ทีมวิจัยสามารถสร้างกลยุทธ์ทางธุรกิจในการออกแบบการขาย การสร้างแบรนด์ รวมถึงการตั้งราคาที่เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมายเพื่อตอบโจทย์ ‘คนกินปลอดภัย คนขายอยู่ได้’
อย่างไรก็ตาม การทำวิจัยในครั้งนี้ นอกจากมีโจทย์สำคัญ คือ การช่วยเหลือสังคม พัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมตามเป้าหมายของมหาวิทยาลัยขอนแก่น ซึ่งงานวิจัยนี้ช่วยแก้ปัญหา SDGs 2 – ZERO HUNGER ยุติความหิวโหย สร้างความมั่นคงทางอาหาร ซึ่งมหาวิทยาลัยขอนแก่นได้คว้าอันดับ 1 ของประเทศในการจัดอันดับ THE Impact Rankings 2023 ของ Times Higher Education (THE) ในปี 2566 แล้ว ยังเป็นพื้นที่ให้นักวิจัยรุ่นใหม่ได้เรียนรู้และเข้าใจปัญหาเชิงลึกของชุมชน นำไปสู่การขับเคลื่อนงานวิจัยของมหาวิทยาลัยขอนแก่นด้วยความผูกพันและเป็นทางออกของสังคมต่อไป
สำหรับเกษตรกรและลูกค้าที่สนใจสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ทาง เฟซบุ๊ก https://www.facebook.com/uglyveggiesthailand/ และ
อินสตราแกรม https://www.instagram.com/uglyveggies.th/
